Hurt people heal people

Ik denk soms na over wat ons verbindt. Wanneer en waarom ik om iemand geef. Het is altijd makkelijker voor me geweest om te geven om mensen die hun pijn met me delen. Mensen die eerlijk tegen me zijn, open zijn over wat er moeilijk gaat. Mensen die eerlijk tegen zichzelf zijn over hoe het met ze gaat.

Dat gaat verder dan alleen een gevoel van verbinding door eerlijkheid, door delen. Iets in de pijn van de ander geeft mij een gevoel van veiligheid. Herkenning, zelfs als er geen enkele overeenkomst is tussen de soorten pijn die we ervaren. Zelfs als we totaal verschillende hoeveelheden of groottes van pijn meemaken. Zelfs als ik het vandaag moeilijk heb, en jij makkelijk. Of andersom.

Iets in de pijn die ik kan zien, horen en voelen bij een ander, helpt me om de ander daadwerkelijk te zien. Vanaf dat moment zie ik een persoon in 3D. Dan kan ik ook de rest van de persoon in diepte zien. Opeens krijgt ook de vreugde meer betekenis, is er meer ruimte om verschillen van elkaar te accepteren, voel ik wat meer ruimte om mezelf bij je te zijn, en doe ik meer mijn best om jou die ruimte ook te geven.

Zo helpt pijn me bij het maken van verbinding. Bij het voelen van liefde voor andere mensen. Bij het zien van een individu met behoeften en angsten en plezier. Maar dat is niet het enige.

Het valt me ook op dat mensen met pijn, mensen die eerlijk zijn over hun pijn, vaak bovengemiddeld vriendelijk zijn. Ze houden rekening met dingen waar een ander vaak niet om denkt, ze doen hun best om te zorgen dat je je veilig voelt, ze glimlachen een keertje extra naar je, voor de zekerheid.

Omdat ze weten dat je het misschien nodig hebt. Omdat ze ervan uitgaan dat iedereen wel een beetje extra liefde kan gebruiken. Omdat ze ervoor kiezen hun ogen niet te sluiten voor de pijn van de wereld. Omdat ze liever soms te vriendelijk zijn, dan niet vriendelijk genoeg.

Dat zie je ook terug in gemeenschappen waarin pijn een rol speelt. Metal en punk zijn beide muziekstijlen waarin veel pijn en woede wordt gedeeld. Er wordt gezongen over wat er mis is met de maatschappij, over eenzaamheid en het gevoel een buitenstaander te zijn of er alleen voor te staan. Maar stap een gemiddeld metalcafé binnen en als je even door de zwarte kleding en de doodskoppen heenkijkt zie je een groep mensen die meer begrijpt van acceptatie en vriendelijkheid dan alle andere cafégangers en concertbezoekers bij elkaar.

De lbhti gemeenschap is nog zo'n groep. Leven in een maatschappij die om een of andere vage reden vindt dat hun soort liefde niet hetzelfde telt als de rest van de liefde, dat hun identiteit niet zo acceptabel is als de rest van de identiteiten, is een uitputtend gevecht waar geen van hen om gevraagd heeft. Het zou niet gek zijn als de lhbti gemeenschap daarom boos en enigszins verbitterd was. Maar niets is minder waar. Niet alleen naar binnen toe, maar ook naar complete vreemden wordt warmte geuit, is er medeleven en begrip, wordt voor iedereen een veilige plek gecreëerd.

Toch is het delen van pijn lastig. Zelfs het delen van wat extra liefde is lastig. Lang voelde ik me een beetje ongemakkelijk als ik kleding droeg die liefde uitstraalt. Bang dat mensen meteen mijn pijn erdoor heen zouden zien. Zouden besluiten dat er iets mis met me is, dat ik anders ben. Zwak of raar of een aansteller.

Ik wil niet gezien worden als 'iemand met pijn' omdat het soms lijkt alsof alle andere mensen door het leven vliegen. Ik wil niet gezien worden als iemand met pijn omdat ik niet gered wil worden. Ik wil niet gezien worden als iemand met pijn, omdat ik zo veel meer ben dan dat. Ik wil niet gezien worden als iemand met pijn omdat ik steeds weer vergeet dat het niet anders, maar hetzelfde is. Normaal, precies zoals verwacht, menselijk.

Gek ook eigenlijk, voor iemand die zoveel respect heeft voor anderen die hun pijn delen. Bij een ander denk ik nooit: jeetje wat zwak dat die persoon worstelt met mentale problemen of een moeilijke periode doormaakt. Ik ben eerder onder de indruk van wat mensen ondanks depressies voor elkaar krijgen. Het geeft me hoop dat mensen met zoveel angst zulke mooie dingen kunnen maken. Dat mensen rondom hun worsteling nog zo'n mooi leven kunnen leiden.

Toch zegt iets in mij: laat zien dat het nu goed met je gaat, anders heeft niemand behoefte om te lezen wat je te zeggen hebt. Je mag pas delen als je het gevecht gewonnen hebt. Delen over pijn is pas waardevol als je de sleutel hebt gevonden die alles oplost. Die jou weer oké maakt. Als je uiteindelijk altijd hoop deelt.

Maar ik kies ervoor om toch soms mijn pijn met je delen (meestal zonder oplossingen), omdat ik geloof dat het ons dichterbij elkaar brengt. Omdat ik denk dat we allemaal hele moeilijke en hele fijne periodes in het leven meemaken. Omdat er misschien wel iemand is die precies in dat stukje van de pijn is, waarbij je gelooft dat je de enige bent. Waarbij het voelt alsof alle anderen wél door het leven vliegen.

Het is niet gek om af en toe even herinnerd te moeten worden aan onze gedeelde realiteit. Dat is waar kunst voor bestaat. Voor het delen van schoonheid, én lijden. De mooiste uitingen van creativiteit zijn doordrenkt met pijn en raken diep omdat de maker zich diep liet raken. De mooiste muziek ziet en begrijpt op een manier die in geen enkele andere vorm te ervaren is. De mooiste tekst geeft een gevoel van thuiskomen, omdat je even welkom bent in de belevingswereld van een persoon die weet te verwoorden wat jij zou willen verwoorden.

Toen ik voor de allereerste keer depressief was, kwam ik de tekst "hurt people hurt people" [mensen met pijn doen mensen pijn] tegen. Het voelde waar, en hielp me om pijn die mij was aangedaan te zien als pijn die overloopt. Dat idee gaf me begrip en hielp me om dingen te vergeven.

Tegelijk gaf het me een moedeloos gevoel. En klopt er voor mij iets niet helemaal, omdat hurt people juist de mensen zijn waar ik me verbonden mee voel. Juist de mensen zijn die ik ZO VEEL liefde zie delen. Juist zo vaak de mensen zijn die echt lijken te leven, eigen keuzes maken, bewust zoeken naar vrijheid, naar authenticiteit, naar liefde.

Pijn veroorzaakt niet alleen méér pijn. En dan was er nog iets anders wat ik lastig vond. Ik zou het liefst alle kinderen in mijn omgeving een liefdevolle jeugd met mínder pijn geven. En ik gun het de mensen om me heen zo dat ze zich wat vaker gelukkig kunnen voelen. Maar... zou dat ze dan minder vriendelijk maken? Minder creatief? Minder menselijk?

Ik realiseerde me twee dingen: we zijn allemaal hurt people. Hoe meer ruimte we maken voor onze eigen pijn, hoe meer begrip we vinden, ook bij kleinere, niet-traumatische pijn. En gewone pijn is inherent aan het leven. Ook in een leven vol liefde en plezier, is pijn onontkomelijk.

De soms oppervlakkige en egoïstische houding van mensen die geen pijn lijken te hebben is niet het gevolg van een leven dat te leuk is. Van te veel liefde. Hun gebrek aan begrip komt voort uit een gebrek aan begrip. Een gebrek aan begrip dat ertoe leidt dat ze hun eigen pijn niet erkennen, maar dat zorgt er niet voor dat die verdwijnt.

De pijn sluimert onder de oppervlakte en uit zich in oordelen, enkel hun eigen belang zien en een afkeer voor de pijn van anderen. Hurt people hurt people.

Klopt het dan toch? Een paradox van het zuiverste soort. Hurt people hurt people. Maar ook... niet?

Dat brengt me bij het tweede wat ik me realiseerde. Pijn alleen kan niet genoeg zijn. Misschien is de pijn niet de belangrijkste gemene deler. Misschien is pijn niet hetgene dat op zichzelf tot extra begrip, vriendelijkheid en acceptatie leidt.

Wat moet je toevoegen aan pijn om uitzonderlijk vriendelijke mensen te creëren?

Liefde.

Pijn die leeft in liefde (al is het in eerste instantie enkel de liefde van jezelf) zal niet leiden tot méér pijn.

Pijn is onontkoombaar. En soms heel oneerlijk verdeeld. Maar ondanks pijn kiezen voor liefde is iets wat je zelf mag bepalen. Die macht ligt bij jou en bij niemand anders. En die keuze mag je iedere dag opnieuw maken.

Het kan een heel moeilijke keuze zijn, eentje die ongetwijfeld makkelijker is als je omringd wordt door mensen die om je geven, maar niet onmogelijk als je het gevoel hebt dat dat niet zo is. Eentje die je nooit perfect hoeft te maken, omdat de acceptatie die je voor anderen kiest ook tot jezelf reikt. Eentje die niet alleen voor je omgeving, maar ook voor jezelf verstrekkende gevolgen heeft.

Er is een helende kracht in mensen die hun pijn in de ogen kijken en kiezen voor liefde. Dat is liefde die menselijkheid ziet. Liefde die anderen werkelijk accepteert. Die begrip heeft en daarom een stapje extra zet, voor het geval iemand het nodig heeft. En dat is liefde die exponentieel groeit als we ons er open voor stellen. Liefde die een ander ziet, en daarom de veiligheid en warmte biedt die nodig zijn om te herstellen. Hurt people heal people.